Artykuły

Wyzwania i trendy

Okna na XXI wiek. Obecnie budowane domy stawiają przede wszystkim na światło naturalne. Inwestorzy coraz chętniej stosują duże powierzchnie przeszkleń, które otwierają widoki na otoczenie i sprawiają wrażenie większej przestrzeni. Producenci okien wychodzą naprzeciw tym oczekiwaniom, oferując okna o dużej powierzchni, których obsługa jest bardzo komfortowa, a parametry termoizolacyjne na tyle wysokie, że nie musimy się obawiać strat ciepła. 
Wysokie parametry cieplne. Mają kluczowe znaczenie dla energooszczędności budynku. Na rynku znaleźć można okna, które spełniają bardzo wyśrubowane wymagania, jeśli chodzi o izolacyjność termiczną. Dobre efekty uzyskuje się, wybierając okna o współczynniku przenikania ciepła U nie większym niż 1,1 W/(m²∙K) (dotyczy on całego okna, nie tylko szyby) – takie okna, a nawet jeszcze cieplejsze, poleca się do domów energooszczędnych. Okna w domach pasywnych muszą spełnić jeszcze większe wymagania – ich współczynnik przenikania ciepła U nie powinien przekraczać 0,8 W/(m²∙K). 
Nowe kształty. Obecnie produkowane okna mogą mieć praktycznie dowolny kształt – od tradycyjnych prostokątnych, przez okrągłe, po wygięte w łuk. Wybór odpowiedniej stolarki zależy od wyobraźni projektanta domu oraz zasobności portfela inwestora. 
Funkcjonalność nowoczesnych okien. Zarówno te pionowe, jak i połaciowe doświetlają wnętrza, wprowadzając cenne światło dzienne, stanowią jednocześnie skuteczną barierę dla chłodu czy uciążliwych dźwięków dochodzących z zewnątrz. Zapewniają także napływ świeżego powietrza do domów z wentylacją grawitacyjną. Ich obsługa staje się coraz bardziej komfortowa – wyposażając okna w siłowniki, można sterować pracą skrzydeł z dowolnego miejsca. 
Drzwi zewnętrzne o podwyższonych parametrach. Grają ważną rolę w zapewnieniu domownikom ciepła i komfortu. Mogą charakteryzować się bardzo dobrym współczynnikiem izolacyjności termicznej, stanowić barierę przeciwwłamaniową i jednocześnie być prawdziwą ozdobą elewacji domu.

OKNA ELEWACYJNE I POŁACIOWE 

Okna elewacyjne montowane są w ścianie. Mogą być otwierane lub nieotwieralne (typu fix). Okna nieotwieralne są tańsze i charakteryzują się lepszymi parametrami termicznymi oraz większą szczelnością. Montuje się je najczęściej w piwnicach lub garażach, a w nowoczesnych domach jako tzw. portfenetry – czyli bardzo wysokie okna sięgające od podłogi do sufitu. Okna elewacyjne otwierane produkowane są najczęściej jako rozwieralne, uchylne lub uchylno- -rozwieralne, rzadziej jako przesuwne. Do okien elewacyjnych zalicza się także duże okna balkonowe. Mogą być uchylne, rozwieralno- uchylne, składane lub przesuwne. Na rynku znajdziemy okna balkonowe z bardzo niskim progiem lub bezprogowe, które zapewniają wygodne i bezpieczne użytkowanie, gwarantując większą swobodę poruszania się między częścią mieszkalną a balkonem czy tarasem. Okna elewacyjne produkowane są w różnych rozmiarach i kształtach. Zwykle mają one kształt prostokąta, bez problemu znaleźć też można stolarkę okienną w kształcie koła czy półkola, a nawet okna z giętą szybą przeznaczone do montażu w ścianach łukowych. W sprzedaży są okna elewacyjne o bardzo dobrej izolacyjności termicznej. Okna połaciowe przeznaczone są do montażu w dachu. Ich zastosowanie umożliwia doświetlenie wnętrz na poddaszu światłem dziennym, dzięki czemu mogą być one z powodzeniem wykorzystywane jako mieszkalne. Okna połaciowe mają skrzydła obrotowe, uchylne lub uchylno-obrotowe. Na rynku znaleźć można także okna kolankowe – których górna część znajduje się w konstrukcji dachu, a dolna w ściance kolankowej – oraz dachowe balkonowe, które umożliwiają wyjście na minibalkon wbudowany w konstrukcję dachu. Obecnie produkowane okna dachowe tak jak i elewacyjne charakteryzują się bardzo dobrą termoizolacyjnością. 

MATERIAŁY NA RAMY OKIENNE 

Do domów jednorodzinnych najczęściej wybiera się okna o konstrukcji drewnianej lub z PCW. Mimo iż różnią się budową, mogą mieć zbliżone parametry izolacji termicznej i akustycznej. 
Okna drewniane wykonuje się z klejonej tarcicy sosnowej, świerkowej, dębowej lub z drewna egzotycznego. Ich ramy są bardzo trwałe. Zapewniają one przytulny klimat w domu, nadając wnętrzom cieplejszy charakter. Przed działaniem niekorzystnych czynników atmosferycznych chronią je warstwy lakieru i farby. Wybierając energooszczędne okna drewniane, warto zwrócić uwagę na rodzaj drewna, z jakiego wykonane są ramy. Profile z miękkiego drewna są zazwyczaj cieplejsze niż z drewna twardszego. Nie bez znaczenia jest także szerokość profili okiennych. Im są one szersze, tym okno lepiej będzie izolować termicznie. 
Ramy okien plastikowych wykonywane są z twardego, bardzo trwałego PCW. Mają one budowę komorową. Standardem są już okna 5-komorowe. Im komór jest więcej, tym rama okienna stanowi szczelniejszą przegrodę przeciwko ucieczce ciepła). Na rynku znaleźć można okna, których profile okienne składają się z 7, a nawet 8 komór. Niektórzy producenci dla poprawy izolacyjności termicznej wypełniają komory dodatkowo materiałem termoizolacyjnym, np. pianką poliuretanową. Okna z PCW mają specjalne wzmocnienia, które zapewniają im odpowiednią wytrzymałość. Dostępne są w wielu kolorach i okleinach, również tych drewnopodobnych. Są one często tańsze od okien drewnianych i bardziej komfortowe w eksploatacji – nie wymagają bowiem uciążliwych zabiegów konserwacyjnych. 
Do wyboru są także okna aluminiowe i aluminiowo- drewniane (w tym przypadku aluminium chroni od zewnątrz drewnianą konstrukcję okna). Okna o ramach aluminiowych są smuklejsze niż drewniane lub z PCW. Aluminium to materiał bardzo plastyczny – umożliwia on tworzenie wąskich profili okiennych i zwiększenie powierzchni szyby, zapewniając maksymalny dostęp światła do pomieszczenia. Okna aluminiowe najczęściej stosuje się w budynkach wielorodzinnych i budownictwie przemysłowym. Zwykle nie charakteryzują się najlepszą izolacyjnością termiczną. Za to okna aluminiowo-drewniane mogą być bardzo ciepłe, nawet takie jak te do domów energooszczędnych i pasywnych. 
Okna mogą mieć także ramy wykonane z kompozytu poliestrowo-szklanego (czyli tzw. fiberglassu). Jest to materiał bardzo trwały i wytrzymały. Ramy z kompozytu są też odporne na uszkodzenia mechaniczne i korozję oraz łatwe do utrzymania w czystości. Profile okienne z fiberglassu są cieplejsze niż te aluminiowe, drewniane czy z PCW. Okna z kompozytu poliestrowo-szklanego nie są jednak tak popularne w naszym kraju jak plastikowe czy drewniane.

PARAMETRY AKUSTYCZNE OKIEN

Aby wyciszyć hałas z zewnątrz, zwłaszcza jeśli dom stoi w dość głośnej okolicy, np. przy bardzo ruchliwej ulicy, warto zainwestować w okna dźwiękoszczelne. Naprawdę ciche okna powinny charakteryzować się wskaźnikiem izolacyjności akustycznej RA2 (dawniej Rw) równym 40-50 dB. Im większy jest ten wskaźnik, tym okna będą stanowiły lepszą barierę dla dźwięków. Okna, w których większy nacisk kładzie się na izolacyjność akustyczną, mają zwykle pakiety szybowe składające się z kilku tafl i o zróżnicowanej grubości. Dobrą izolacyjność akustyczną wykazują także okna z szybami warstwowymi składającymi się z dwóch lub trzech szklanych tafl i połączonych folią PVB oraz te z szybami ze szkła laminowanego specjalną żywicą, które pochłaniają dźwięki. Lepszą dźwiękochłonność okien osiąga się również poprzez zwiększenie odległości między taflami szklanymi oraz wypełnienie przestrzeni międzyszybowej ciężkim gazem (np. kryptonem, ksenonem czy dźwiękochłonnym sześciofluorkiem siarki). 
Izolacyjność akustyczną okien może pogorszyć zastosowanie w nich nawiewników. Aby okna dobrze tłumiły dźwięki i jednocześnie zapewniały dopływ powietrza do wnętrza, warto wybrać nawiewniki akustyczne z materiałem tłumiącym, np. pianką dźwiękochłonną.

FUNKCJONALNOŚĆ OKIEN POŁACIOWYCH 

Nowoczesne okna połaciowe nie tylko zapewniają równomierne doświetlenie wnętrz na poddaszu, ale także otwierają widoki na otoczenie. Okna dachowe produkowane są w różnych wymiarach umożliwiających ich dopasowanie m.in. do kąta nachylenia dachu (tak aby stojąc i siedząc, można było wyglądać na zewnątrz) czy odległości między krokwiami. W sprzedaży dostępne są modele okien połaciowych zapewniające komfortową obsługę. Okna dachowe mają wygodny w obsłudze górny lub dolny system otwierania, który sprawia, że mogą być one montowane na różnych wysokościach i dostosowywane do każdej aranżacji wnętrza. Ponadto takie okna można łatwo łączyć w zestawy, tworząc dużą powierzchnię przeszkleń efektywnie doświetlających poddasze. Nie musimy się obawiać strat ciepła – współczesne okna połaciowe dzięki energooszczędnym pakietom szybowym mają wosokie parametry termoizolacyjne. Nowością na rynku są okna połaciowe, których termoizolacyjność poprawiono przez wbudowanie w skrzydło i ościeżnicę ciemnoszarego polistyrenu ekspandowanego. 
Okna zapewniają coraz wyższy komfort użytkowania. Mowa tu o oknach połaciowych zdalnie sterowanych czy wyposażonych w czujniki deszczu. Okna zdalnie sterowane umożliwiają obsługę skrzydeł za pomocą pilota. Niektóre mają dodatkowo wbudowane panele solarne, dzięki którym do sterowania oknami połaciowymi można wykorzystywać darmową energię słoneczną. Rozwiązanie to pozwala ograniczyć zużycie prądu. Okna z czujnikiem deszczu zamkną się samoczynnie, gdy tylko na ich powierzchnię zaczną spadać krople deszczu. 

OKNA NA RZECZ WENTYLACJI 

W domach z wentylacją grawitacyjną lub mechaniczną wywiewną ich zadaniem jest często zapewnienie napływu świeżego powietrza do wnętrz. W tym celu okna wyposaża się w nawiewniki, klapy i moduły wentylacyjne. 
Decydując się na okna z nawiewnikami, warto wybierać nawiewniki higrosterowalne. Umożliwiają one regulację ilości napływającego powietrza za pomocą ruchomej przesłony, której zastosowanie zapobiega nadmiernemu wychładzaniu pomieszczeń. Nawiewniki higrosterowalne reagują na zmiany wilgotności powietrza we wnętrzu. 
Okna połaciowe często fabrycznie wyposażane są w klapy lub moduły wentylacyjne. Klapy wentylacyjne zapewniają napływ świeżego powietrza do wnętrz także wówczas, gdy okno jest zamknięte. Świeże powietrze napływa przez kratkę filtrującą, która zabezpiecza przed przedostaniem się do wnętrza kurzu, owadów czy śniegu. Moduły wentylacyjne pełnią podobną funkcje do klap, jednak charakteryzują się większą wydajnością.

NOWOCZESNE SPOSOBY ZASŁANIANIA OKIEN 

Okna są źródłem światła naturalnego, jednak przedostające się przez nie promieniowanie słoneczne może powodować, zwłaszcza w okresie letnim, przegrzewanie się pomieszczeń. Z tego względu montuje się na oknach różne rodzaje przesłon zapewniających skuteczną ochronę przed słońcem oraz obniżenie kosztów klimatyzacji. W nowo budowanych domach funkcję tę pełnią rolety zewnętrzne i wewnętrzne żaluzje, markizy oraz wertykale. 
Rolety zewnętrze. Oprócz ochrony przed nadmiernym promieniowaniem słonecznym stanowią barierę przeciwwłamaniową oraz redukują hałas z zewnątrz. Ponadto zamykane na noc pozwalają ograniczyć straty ciepła nawet o kilka procent. To, jak skuteczną barierą dla uciekającego przez okna ciepła będą rolety zewnętrzne, zależy m.in. od ich rodzaju i szczelności. Rolety wykonane z tworzywa i wypełnione pianką izolacyjną są lepszym izolatorem niż te z aluminium. 
Rolety wewnętrzne. Mogą być montowane na specjalnych prowadnicach lub swobodnie wiszące. Na rynku znajdziemy zarówno rolety zapewniające częściowe zaciemnienie, jak i całkowicie zaciemniające wnętrze. Jeśli zależy nam na energooszczędności, warto zdecydować się na rolety podwójnie plisowane wykonane z materiału o konstrukcji przypominającej plaster miodu wypełniony przestrzeniami powietrznymi. Ich wewnętrzna aluminiowa powłoka bardzo dobrze izoluje termicznie. Taka roleta podczas chłodnych zimowych nocy może zmniejszyć straty ciepła przez okno nawet o około 30%. 
Żaluzje. Składają się z szeregu równoległych lamelek połączonych ze sobą linkami. Takie osłony okienne pozwalają najlepiej kontrolować dopływ światła do pomieszczeń – umożliwiają nie tylko niemal całkowite zaciemnienie wnętrza, ale także odpowiednie „dozowanie” dopływu promieni słonecznych poprzez ruch pokrętłem umożliwiającym obrót lamelek. Żaluzje również mogą poprawić izolacyjność termiczną okien nawet o ponad 20%.

DRZWI ZEWNĘTRZNE 

] Drzwi zewnętrzne nie tylko zapewniają komfortowe wejście do domu, ale także chronią go przed warunkami atmosferycznymi, hałasem, niepożądanymi gośćmi, a także stratami ciepła na zewnątrz. Powinny być dopasowane do charakteru elewacji domu i jego wnętrza, tak aby stanowiły z nim spójną całość. W sprzedaży dostępne są różnego rodzaju drzwi zewnętrzne – mogą się one składać z jednego, półtora lub dwóch skrzydeł, z których jedno jest otwierane tylko, gdy istnieje taka potrzeba. Mogą też mieć boczne lub górne naświetla zapewniające dopływ światła dziennego do holu czy przedsionka – takie rozwiązanie pozwala oszczędzić na energii, gdyż w ciągu dnia nie będzie potrzeby korzystania ze sztucznego światła. Drzwi zewnętrzne różnią się też materiałem, z którego są wykonane. 
Drzwi drewniane. Są ciepłe i masywne. Ramę skrzydła i ościeżnicę takich drzwi wykonuje się najczęściej z drewna klejonego, a wewnątrz umieszcza się przekładkę z materiału termoizolacyjnego. Część zewnętrzna wypełnienia drzwi zwykle jest z płyt wiórowych lub sklejki i pokryta fornirem. Wewnątrz natomiast jest materiał izolacji termicznej. Takie rozwiązanie sprawia, że drzwi są nie tylko niezbyt ciężkie, ale i dobrze ocieplone. Naprawdę ciepłe drzwi drewniane mogą mieć współczynnik przenikania ciepła U wynoszący około 0,8 W/(m²∙K). 
Drzwi stalowe. Są trwałe, odporne na uszkodzenia mechaniczne, ale też zimniejsze niż drewniane. Składają się ze stalowych płyt, między którymi znajduje się wypełnienie z materiału termoizolacyjnego. Aby drzwi stalowe stanowiły lepszą barierę dla uciekającego z domu ciepła, warto wybrać te obłożone płytami drewnopochodnymi i z wypełnieniem z pianki poliuretanowej. 
Drzwi aluminiowe. Składają się z ramy i ościeżnicy o budowie wielokomorowej. Dla poprawy izolacyjności cieplnej wypełnia się je materiałem termoizolacyjnym. Na ramie lub wewnątrz niej umieszcza się panele również wypełnione odpowiednią izolacją termiczną (najlepiej z pianki poliuretanowej). Dobrze ocieplone drzwi aluminiowe mogą mieć współczynnik U wynoszący nawet 0,8 W/(m²∙K). 
Ciepłe przeszklenia. Zarówno tafle szybowe wypełniające profile drzwiowe, jak i naświetla powinny być wykonane z ciepłych pakietów szybowych, których współczynnik przenikania ciepła jest zbliżony do szyb okiennych. Ciepłe zestawy szybowe mogą składać się z trzech, a nawet czterech tafli szklanych oddzielonych ciepłą ramką dystansową z przestrzenią międzyszybową wypełnioną ciężkim gazem.

DRZWI WEWNĘTRZNE 

Na rynku jest wiele rozmaitych modeli drzwi wewnętrznych. Mogą być one drewniane lub drewnopochodne, jedno-, półtora- lub dwuskrzydłowe, wykonywane jako pełne lub wyposażone w przeszklenia. Mogą też różnić się wymiarami i sposobem montażu. W domach jednorodzinnych najczęściej stosuje się drzwi rozwieralne. Do wyboru są drzwi prawe lub lewe (z zawiasami umieszczonymi po prawej bądź lewej stronie skrzydła). Mogą się otwierać do środka lub na zewnątrz. Zaletą drzwi rozwieralnych jest ich funkcjonalność, bardzo duży wybór i łatwy montaż. W niewielkich pomieszczeniach, w których każdy metr ma znaczenie, lepiej sprawdzą się drzwi przesuwne. Otwierają się one przez przesunięcie skrzydła lub dwóch po prowadnicy zamontowanej na ścianę albo wsunięcie w specjalną kasetę schowaną w ścianie. Drzwi przesuwne chowane w kasecie wybiera się, gdy na ścianie obok otworu drzwiowego nie ma wystarczająco dużo miejsca na przesunięte skrzydło lub gdy zamierza się przy niej ustawić meble, które uniemożliwiałyby jego ruch. 

CIEPŁY MONTAŻ OKIEN I DRZWI 

W ścianie jednowarstwowej okno powinno być osadzone mniej więcej w połowie jej grubości. Usytuowanie okna zbyt blisko krawędzi zewnętrznej może sprawić, że profil ościeżnicy będzie bardziej narażony na wychłodzenie. W przypadku montażu okna w ścianie dwuwarstwowej na poprawę parametrów termoizolacyjnych wpływa nawet niewielkie wysunięcie okna w warstwę ocieplenia (np. na połowę grubości profilu). W ścianie trójwarstwowej okna mocuje się w warstwie izolacji termicznej na specjalnych kotwach przymocowanych do muru nośnego. Styk okna z murem należy uszczelnić materiałem izolacyjnym np. niskorozprężną pianką poliuretanową. Rozprowadza się ją starannie wokół okna tak, aby dokładnie wypełniła wszystkie szczeliny. Aby uniknąć zawilgocenia izolacji, konieczne jest osłonięcie jej taśmą paraizolacyjną, którą stosuje się od wewnątrz, oraz taśmą paroprzepuszczalną od zewnątrz. Aby móc korzystać w pełni z energooszczędnych właściwości okien dachowych, do ich montażu należy używać specjalnych kołnierzy uszczelniających z pianką termoizolacyjną oraz dodatkowych pakietów izolacyjnych z wypełnieniem np. z wełny owczej. Takie kołnierze i pakiety powinny znaleźć się w ofercie producenta okien połaciowych. 
Wybierając drzwi zewnętrzne charakteryzujące się niskim współczynnikiem przenikania ciepła U, można zredukować straty ciepła budynku i zapewnić tym samym niższe koszty ogrzewania domu. Warunek jest tylko jeden – odpowiedni, ciepły montaż drzwi wejściowych. Zasady montażu ościeżnicy drzwi w murze oraz jej umiejscowienie są podobne do tych, jakie stosuje się w przypadku okien. Drzwi zewnętrzne zawsze należy mocować kotwami albo za pomocą kołków rozporowych. Wolne przestrzenie między ościeżnicą a murem wypełnia się pianką poliuretanową o dobrych właściwościach izolacyjnych i uszczelniających. Po zamontowaniu drzwi izolację tę zabezpiecza się od wewnątrz taśmą paraizolacyjną oraz paroprzepuszczalną od strony zewnętrznej. Aby uniknąć powstania mostków termicznych, warto wykonać węgarek z izolacji termicznej ściany (wełny lub styropianu), który będzie zachodził na ościeże, dodatkowo je uszczelniając. Również próg drzwi wymaga odpowiedniej izolacji – wykonuje się ją przy użyciu taśm nieprzepuszczających wody (np. bitumicznych).